Zakład budżetowy może budować bez przetargu

Zakładając, że akt założycielski Zakładu Usług Komunalnych stanowi, iż ZUK został powołany do realizacji zadań komunalnych nałożonych na podstawie wyżej wskazanych ustaw można stwierdzić co następuje: Zgodnie z przepisem art. 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2001, Nr 142, póz. 1591) w celu wykonywania zadań własnych gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi. Formy prowadzenia przez gminy gospodarki komunalnej, w tym wykonywanie zadań o charakterze użyteczności publicznej, określa odrębna ustawa [vide: art. 9 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym].

Zadaniami użyteczności publicznej w rozumieniu ustawy o samorządzie gminnym są zadania własne gminy określone w przepisie art. 7 ust. 1 tejże ustawy, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych [vide: art. 9 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym]. Usługi z zakresu ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody, gospodarki wodnej, a także z zakresu zieleni komunalnej i zadrzewień należą do zadań użyteczności publicznej, do świadczenia których gminna jest zobowiązana ustawowo [vide: art. 7 ust. 1 pkt 1 i 12 ustawy o samorządzie gminnym].

Zgodnie zaś z przepisami ustawy z dnia 20 grudnia 1996r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. 1997r., Nr 9, póz. 43) gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego, w szczególności w formach zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego [vide: art. 2 ustawy o gospodarce komunalnej]. Zgodnie zaś z treścią przepisu art. 3 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej, jednostki samorządu terytorialnego mogą też powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, w drodze umów na zasadach ogólnych - z uwzględnieniem przepisów o finansach publicznych lub, odpowiednio, przepisów o zamówieniach publicznych i przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Konsekwencją omawianych regulacji prawnych jest możliwość wykonywania przez gminę jej zadań własnych w dwojaki sposób:

- za pośrednictwem powołanych przez gminę w tym celu jednostek organizacyjnych, w szczególności w formie zakładów budżetowych lub spółek prawa handlowego; lub

- za pośrednictwem innych, niepowiązanych z gminą organizacyjnie podmiotów: osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej.

W tym przypadku zlecenie wykonania zadań własnych gminy następuje w drodze umowy zawieranej na podstawie ogólnie obowiązujących przepisów prawa, w tym przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych.

Jak wynika z powyższej analizy, wykonywanie przez gminę zadań komunalnych we własnym zakresie - przez utworzony w tym celu zakład budżetowy - zawarcia umowy nie wymaga. Podstawą powierzenia tych zadań jest bowiem sam akt organu gminy powołujący do życia zakład budżetowy określający przedmiot jego działania. W tym miejscu należy jednak wyraźnie podkreślić, na co również zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 11 sierpnia 2005r. (sygn. IIGSK 105/05), "iż w stosunkach pomiędzy gminą, a utworzoną przez nią jednostką organizacyjną jest również miejsce na zawarcie umowy o realizacje zamówienia publicznego na rzecz gminy, jednakże pod warunkiem, że mamy do czynienia ze zleceniem zamówienia niemieszczącego się w zakresie zadań, dla których gmina powołała jednostkę".

W pozostałych przypadkach przepisy Prawa zamówień publicznych nie znajdą zastosowania.