Jak postąpić i czy zatrzymać wadium po wygaśnięciu terminu związania z ofertą?

Odpowiedź

W przedstawionej sytuacji zamawiający powinien na podstawie art. 98 ust. 6 pkt. 2 lit. a Pzp – zatrzymać wadium wykonawcy, który odmówił podpisania umowy a którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza.

Na podstawie art. 263 Pzp – dokonać ponownego badania i oceny ofert spośród ofert pozostałych w postępowaniu wykonawców oraz wybrać kolejną najkorzystniejszą ofertę, następnie na podstawie art. 252 ust. 3 Pzp – zwrócić się do kolejnego wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, o wyrażenie zgody na wybór jego oferty.

Wyjaśnienie

Zgodnie z art. 263 nowej ustawy Pzp, jeżeli wykonawca, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza, uchyla się od zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego, zamawiający może dokonać ponownego badania i oceny ofert spośród ofert pozostałych w postępowaniu wykonawców albo unieważnić postępowanie. W świetle powyższego zamawiający ma dwie możliwości dalszego postępowania (Urząd Zamówień Publicznych, Nowe Prawo zamówień publicznych, Interpretacje, Nowe Pzp w pytaniach i odpowiedziach, www.uzp.gov.pl).

Kolejny wybór oferty najkorzystniejszej następuje w wyniku ponownego badania i oceny ofert spośród ofert pozostałych w postępowaniu. Oznacza to, że zamawiający powinien na nowo dokonać badania i oceny ofert. Nie może po prostu wybrać kolejnej oferty, która uplasowała się na drugiej pozycji w rankingu ofert. (Prawo zamówień publicznych. Komentarz, Urząd Zamówień Publicznych Warszawa 2021, str. 775– dostępny na stronie www.uzp.gov.pl).

Art. 263 Pzp uprawnia zamawiającego do jednokrotnego skorzystania z możliwości ponownego badania i oceny ofert spośród pozostałych a następnie wyboru oferty najkorzystniejszej.

Jeżeli natomiast upłynął już okres związania ofertą przed wyborem najkorzystniejszej oferty, zamawiający musi wezwać wykonawcę, którego oferta otrzymała najwyższą ocenę, do wyrażenia, w wyznaczonym przez zamawiającego terminie, pisemnej zgody na wybór jego oferty (art. 252 ust. 2 ustawy Pzp). Zgodnie z ust. 3 w/w przepisu – W przypadku braku zgody, o której mowa w ust. 2, zamawiający zwraca się o wyrażenie takiej zgody do kolejnego wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, chyba że zachodzą przesłanki do unieważnienia postępowania.

Warto zwrócić uwagę, że Pzp nie daje możliwości przedłużenia terminu związania ofertą po jego upływie. Jeżeli termin związania ofertą upłynął przed wyborem najkorzystniejszej oferty, zamawiający wzywa wykonawcę, którego oferta otrzymała najwyższą ocenę, do wyrażenia, w wyznaczonym przez zamawiającego terminie, pisemnej zgody na wybór jego oferty, a w przypadku braku takiej zgody – zwraca się o jej wyrażenie do kolejnego wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, chyba że zachodzą przesłanki do unieważnienia postępowania (por. art. 252 ust. 2 i 3 Pzp) (Prawo zamówień publicznych. Komentarz, Urząd Zamówień Publicznych Warszawa 2021, dostępny na stronie www.uzp.gov.pl, s. 693- s. 694).

Przepis art. 98 ust. 6 Pzp zawiera katalog sytuacji, w których zamawiający może zatrzymać wadium. Katalog ten ma charakter zamknięty. Zgodnie z art. 98 ust. 6 pkt. 2 lit. a -

Zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, a w przypadku wadium wniesionego w formie gwarancji lub poręczenia, o których mowa w art. 97 ust. 7 pkt 2-4, występuje odpowiednio do gwaranta lub poręczyciela z żądaniem zapłaty wadium, jeżeli:

2) wykonawca, którego oferta została wybrana:

a) odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie (…).

W sytuacji przedstawionej w pytaniu zamawiający zatem powinien zatrzymać wadium wykonawcy, który odmówił podpisania umowy. Fakt, iż rezygnacji dokonał w trakcie terminu związania ofertą nie ma znaczenia, przepisy Pzp uprawniają wprost zamawiającego do zatrzymania wadium w takiej sytuacji. Wykonawca, chcąc odzyskać wadium powinien zwrócić się z wnioskiem o jego zwrot na podstawie art. 98 ust. 2, jednakże dotyczy to jedynie sytuacji, gdzie wykonawca, wycofał ofertę przed upływem terminu składania ofert; którego oferta została odrzucona; po wyborze najkorzystniejszej oferty, z wyjątkiem wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza.

Reasumując biorąc pod uwagę powyższe, w przedstawionej sytuacji zamawiający może na podstawie art. 98 ust. 6 pkt. 2 lit. a Pzp – zatrzymać wadium wykonawcy, który odmówił podpisania umowy, na podstawie art. 263 Pzp – dokonać ponownego badania i oceny ofert spośród ofert pozostałych w postępowaniu wykonawców oraz wybrać najkorzystniejszą ofertę, na podstawie art. 252 ust. 3 Pzp – zwrócić się do kolejnego wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, o wyrażenie zgody na wybór jego oferty.

Podstawa prawna

Art. 263, art. 255 pkt. 7, 252, art. 98 ust. 6 pkt. 2 lit. a Ustawy z dnia z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1710, ze zm.).

Paulina Grochowska-Stosio – radca prawny, praktyk działający po stronie zamawiających, aktualnie pracownik administracji samorządowej zajmujący samodzielne stanowisko w komórce Zamówień Publicznych