Rażąco niska cena w zamówieniach publicznych: wyjaśnienia i obowiązki wykonawcy

Wezwanie skierowane do wykonawcy winno wskazywać, które ceny (tj. za wykonanie jakiej konkretnie usługi) wzbudziły wątpliwości zamawiającego i jakie informacje powinny zostać przedłożone dla wykazania zasadności i realności dokonanych wyliczeń.

Stosownie do art. 2243 ust. 5 ustawy Prawo zamówień publicznych, obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny spoczywa na wykonawcy.

Podkreślenia wymaga, iż ciężar dowodu oznacza, że składane wyjaśnienia nie mogą ograniczać się do deklaracji wykonawcy co do poziomu ponoszonych przez niego kosztów, ale powinny zmierzać do wykazania, że koszty te zostały rzetelnie oszacowane i na rynkowym poziomie oraz odpowiadają wymaganiom przedmiotu zamówienia. Wykonawca wezwany do wyjaśnień zobowiązany jest również do przedstawienia – bezpośrednio w odpowiedzi na wezwanie w trybie art. 224 ust. 1 ustawy PZP, dowodów potwierdzających ponoszone przez niego koszty i okoliczności umożliwiające ich obniżenie o konkretną wartość w stosunku do poziomu rynkowego/oszacowanego przez zamawiającego.

Jeżeli jednak zamawiający w sposób ogólny sporządzi wezwanie – nie zażąda informacji wskazanych powyżej – wykonawca wezwany nie może ponosić konsekwencji wynikających z nieprawidłowego wezwania go do złożenia wyjaśnień.

Wskazać należy, że – co do zasady – wezwanie do złożenia wyjaśnień w zakresie zaoferowanej ceny powinno mieć miejsce jeden raz wobec danego wykonawcy, niemniej jednak z ugruntowanego w tym zakresie orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej wynika, że wystosowanie ponownego wezwania do tego samego wykonawcy jest możliwe w sytuacji, gdy w pierwotnym wezwaniu zamawiający nie doprecyzował, jakie informacje i dotyczące jakich kosztów wykonawca powinien w szczególności przedstawić.

Orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej w kontekście wezwań do wyjaśnień

W wyroku z dnia 14 lutego 2023 r. sygn.. akt: KIO 257/23, analizując treść wezwania Izba doszła do przekonania, że: „wezwanie jest zbyt ogólne, by wykonawca mógł powziąć wystarczającą wiedzę, jakie w szczególności obszary zamówienia interesują zamawiającego pod względem dokonanej wyceny. Przeważająca część wezwania to przytoczenie treści przepisu art. 224 ust. 3 ustawy Prawo zamówień publicznych. Podkreślić należy, że wezwanie nie może być ogólnikowe. Zamawiający powinien wskazać elementy oferty, które mają zostać przez wykonawcę wyjaśnione i dowiedzione. Takie działanie wynika z art. 224 ust. 1 ustawy PZP, który wymaga, aby zamawiający zwrócił się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących wyliczenia ceny realizacji zamówienia. Trudno bowiem oczekiwać od wykonawcy składania wyjaśnień i przedstawienia dowodów, w sytuacji, gdy zamawiający w wezwaniu nie wskazał elementów dotyczących wyliczenia ceny, które wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymogami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów.