Znaczenie weryfikacji zapłaty podwykonawcom w kontekście Prawa zamówień publicznych

2. całości wynagrodzenia należnego wykonawcy po wykonaniu całości robót budowlanych, zamawiający jest obowiązany przewidzieć udzielanie zaliczek, przy czym udzielanie kolejnych zaliczek przez zamawiającego wymaga przedstawienia dowodów zapłaty wymagalnego wynagrodzenia podwykonawcom i dalszym podwykonawcom, o których mowa w art. 464 ust. 1, biorącym udział w realizacji części zamówienia, za którą zaliczka została wypłacona".

Obowiązki i konsekwencje dotyczące kontraktów krótszych niż 12 miesięcy

W przypadku umów na roboty budowlane, których termin wykonania wynosi do 12 miesięcy, zapłata wynagrodzenia na rzecz Wykonawcy, nie powinna być warunkowana przedstawieniem przez niego dowodów dokonania zapłaty wynagrodzenia na rzecz podwykonawców.

Powyższe może jednak, w przypadku robót budowlanych których czas realizacji nie przekracza 12 miesięcy, prowadzić do powstania zarzutów naruszenia przez zamawiającego dyscypliny finansów publicznych.

Zgodnie z art. 465 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych w przypadku umów, których przedmiotem są roboty budowlane, zamawiający dokonuje bezpośredniej zapłaty wymagalnego wynagrodzenia przysługującego podwykonawcy lub dalszemu podwykonawcy, który zawarł zaakceptowaną przez zamawiającego umowę o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, lub który zawarł przedłożoną zamawiającemu umowę o podwykonawstwo, której przedmiotem są dostawy lub usługi, w przypadku uchylenia się od obowiązku zapłaty odpowiednio przez wykonawcę, podwykonawcę lub dalszego podwykonawcę. W konsekwencji jeżeli Zamawiający wypłaci całość wynagrodzenia Wykonawcy, a ten nie przekaże należnej części zgłoszonym podwykonawcom, narazi się Zamawiający na odpowiedzialność wobec podwykonawców i ewentualnie powstania zasadnego zarzutu naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Podstawę takiej odpowiedzialności stanowić będzie przepis art. 6471 § 1 ustawy Kodeks cywilny, którego zastosowania nie wyłączają, lecz wręcz potwierdzają przepisy Prawa zamówień publicznych (art. 465 ust. 8).

Interpretacja Głównej Komisji Orzekającej i jej implikacje dla Zamawiających

Czy zamawiający powinien weryfikować wypłatę wynagrodzenia podwykonawców w zakresie zamówień z okresem realizacji poniżej 12 miesięcy?

Główna Komisja Orzekająca w orzeczeniu z dnia 21 czerwca 2018 r. w sprawie o sygn. akt BDF1.4800.48.2018z., wskazała iż:,,Zapłata wynagrodzenia na rzecz wykonawcy, bez uprzedniej weryfikacji faktu uregulowania przez ten podmiot należności wobec podwykonawcy dokonana została z naruszeniem art. 6471 § 5 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (…) Stosownie do art. 143c ust. 1 Prawa zamówień publicznych (przepis stanowiący odpowiednik przepisu art. 465 aktualnie obowiązującej ustawy Prawo zamówień publicznych), zamawiający dokonuje bezpośredniej zapłaty wymagalnego wynagrodzenia przysługującego podwykonawcy lub dalszemu podwykonawcy, który zawarł zaakceptowaną przez zamawiającego umowę o podwykonawstwo, której przedmiotem są dostawy lub usługi, w przypadku uchylenia się od obowiązku zapłaty odpowiednio przez wykonawcę, podwykonawcę lub dalszego podwykonawcę zamówienia na roboty budowlane. W stanie faktycznym niniejszej sprawy zamawiający w dniu 21 listopada 2014 r. zatwierdził do wpłaty, a następnie w dniu 12 grudnia 2014 r. dokonał zapłaty całości kwoty wynikającej z faktury wystawionej przez wykonawcę, co miało miejsce w warunkach braku potwierdzenia zapłaty wymagalnego wynagrodzenia na rzecz podwykonawcy".

Zgodnie z powyższym, Komisja uznała, że na Zamawiającym spoczywa obowiązek ustalenia, czy wynagrodzenie zostało wypłacone Podwykonawcom, któremu uchybienie świadczy o naruszeniu przepisu art. 11 ust. 1 oraz art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, t.j.: Dz.U. z 2021 r., poz. 289, które stanowią iż:

* art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

,,Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest dokonanie wydatku ze środków publicznych bez upoważnienia określonego ustawą budżetową, uchwałą budżetową lub planem finansowym albo z przekroczeniem zakresu tego upoważnienia lub z naruszeniem przepisów dotyczących dokonywania poszczególnych rodzajów wydatków".

* art. 16 ust. 1 ww. ustawy:

,,Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niewykonanie w terminie zobowiązania jednostki sektora finansów publicznych, w tym obowiązku zwrotu należności celnej, podatku, nadpłaty lub nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, którego skutkiem jest zapłata odsetek, kar lub opłat albo oprocentowanie tych należności".