Podwykonawstwo w zamówieniach publicznych - zasady i ograniczenia

Ograniczenie zasady podwykonawstwa

Ograniczenie wskazanej zasady musi być traktowane wyjątkowo i wprowadzane w ściśle uzasadnionych przypadkach. Jeżeli zamawiający nie określi (korzystając z art. 121 PZP) w treści specyfikacji warunków zamówienia jakie zadanie z zakresu przedmiotu udzielanego zamówienia wykonawca musi zrealizować samodzielnie, swoboda wykonawcy jest wówczas znacznie zwiększona jednak nadal nie ma możliwości formalno-prawnych aby wykonawca, który uzyskał zamówienie, zlecił całość wykonania przedmiotu zamówienia swoim podwykonawcom.

Zakaz powierzenia podwykonawcom realizacji całego przedmiotu udzielanego zamówienia publicznego wynika z art. 462 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych, zgodnie z którym wykonawca może powierzyć wykonanie części zamówienia podwykonawcy.

Zakaz powierzenia podwykonawcom realizacji całego zamówienia

Powyższe, co do zasady, przysługuje niezależnie od rodzaju zamówienia (roboty budowlane, usługi, dostawy). Jednakże, co wynika z literalnego brzmienia przepisu, który wskazuje na „część" zamówienia, nie jest możliwe powierzenie podwykonawcy wykonania całości zamówienia, o które dany wykonawca się ubiega. W świetle postanowień ustawy Prawo zamówień publicznych, nie ma możliwości wyłączenia podwykonawstwa, tj. dokonania takiego zastrzeżenia w dokumentach zamówienia, iż zamawiający nie dopuszcza udziału podwykonawców w realizacji zamówienia czy też ograniczania w sposób nieuzasadniony zakresu udziału podwykonawców w realizacji części zamówienia (tak m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 9 listopada 2016 r., sygn. akt III SA/Wr 921/16). Niedopuszczalne jest również postanowienie, na mocy którego, zamawiający zastrzegłby cały zakres zamówienia do osobistego wykonania przez wykonawcę, na skutek czego wykluczyłby udział podwykonawców w realizacji zamówienia (tak m.in. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 21 marca 2017 r., sygn. akt III SA/Lu 826/16). Takie postanowienia byłyby sprzeczne zasadami określonymi w ustawie, której przepisy mają na celu umożliwienie w jak najszerszym zakresie ubiegania się o zamówienia publiczne wykonawcom z sektora małych i średnich przedsiębiorców. Ci z kolei, z reguły, biorą udział w realizacji zamówienia w charakterze podwykonawców." – patrz: wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 14 czerwca 2023 r. sygn. akt: KIO 1492/23.

Reasumując: przewidzianą w art. 462 ustawy Prawo zamówień publicznych możliwość powierzenia przez wykonawcę części zamówienia podwykonawcy należy interpretować jako umożliwienie wykonywania pewnego zakresu przedmiotu zamówienia bezpośrednio przez inny podmiot niż wykonawca, z którym zamawiający zawiera umowę. Wykonawcy, zobowiązani przez zamawiającego w dokumentach zamówienia do wskazania w ofercie, które części zamierzają powierzyć podwykonawcom, określają je przedmiotowo, wskazując na zakres, element zamówienia – patrz: wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 2 czerwca 2023 r. sygn. akt: KIO 1388/23.