Partnerzy serwisu:
Kontakt

Jeden wykonawca - jedyna opcja? Wyjaśniamy, kiedy można zastosować zamówienie z wolnej ręki

Zamówienia publiczne
Marek Okniński
(Fot. Shutterstock)
Ustawa z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (tj. Dz. U. z 2024 r. poz. 1320 ze zm.) dopuszcza możliwość udzielenia zamówienia, jeżeli dostawy, usługi lub roboty budowlane mogą być świadczone tylko przez jednego wykonawcę z przyczyn technicznych o obiektywnym charakterze - jeżeli nie istnieje rozsądne rozwiązanie alternatywne lub rozwiązanie zastępcze, a brak konkurencji nie jest wynikiem celowego zawężenia parametrów zamówienia*.

Przesłanki prawne udzielenia zamówienia z wolnej ręki

Należy podkreślić, iż udzielenie zamówienia z wolnej ręki na podstawie wyżej wymienionych okoliczności wymaga kumulatywnego spełnienia zawartych w nim przesłanek. Wobec powyższego należy wskazać, iż udzielenie zamówienia z wolnej ręki "z przyczyn technicznych o obiektywnym charakterze" uwarunkowane jest szczególnym charakterem danego zamówienia, istnieniem jego specyficznych cech technicznych powodujących, że na rynku występuje tylko jeden podmiot, który mógłby wykonać zamówienie, a więc istnienia faktycznego monopolu na rynku danych dostaw, usług lub robót budowlanych. Jednocześnie należy zauważyć, iż spełnienie powyższej przesłanki musi wynikać z obiektywnych okoliczności, a nie subiektywnego przekonania zamawiającego. 

Ogłoszenia z kategorii Przetargi

Zobacz wszystkie ogłoszenia Przetargi (18469)

Powyższe potwierdza zarówno orzecznictwo polskich sądów administracyjnych, jak i Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.  

W orzecznictwie podkreśla się, że przesłanka prawna jednego wykonawcy warunkująca dopuszczalność zamówienia z wolnej ręki na podstawie art. 214 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy Pzp ma charakter obiektywny i dotyczy sytuacji faktycznej, w której w danym miejscu i czasie na rynku występuje tylko jeden wykonawca świadczący tego rodzaju szczególne usługi.   

Złożoność zamówienia a możliwość wyboru jednego wykonawcy

Dodać również należy, iż istnienie tylko jednego wykonawcy zdolnego do realizacji zamówienia musi być oczywiste, wynikać z obiektywnych, niebudzących wątpliwości faktów, nie zaś tylko z subiektywnego przekonania strony zamawiającej.  

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego przekonanie zamawiającego co do tego, że proponowany przez niego wykonawca jest jedynym, który ze względu na szczególne zaufanie, doświadczenie i możliwości organizacyjne, jest w stanie wykonać zamówienie, nie stanowi dostatecznej podstawy do przyjęcia, iż jest to jedyny wykonawca (Orzeczenie NSA z dnia 11 września 2000 r., sygn. akt: II SA2074/00 (Wokanda 2001/1/39).   

Podkreślenia jednocześnie wymaga fakt, iż przy określaniu kręgu podmiotów zdolnych do wykonania danego zamówienia należy brać pod uwagę również wykonawców zagranicznych.  

Wskazać również należy, iż zgodnie z orzecznictwem ETS złożony charakter zamówienia, realizowanego w dłuższym horyzoncie czasowym, specyficzne cechy dostarczanych urządzeń, sposób ich montażu nie stanowią wystarczającej przesłanki do przyjęcia, że może być ono realizowane tylko przez jednego wykonawcę (Orzeczenie ETS, sygn. akt: C-385/02 Komisja Europejska przeciwko Republice Włoch; C-394/02 Komisja Europejska przeciwko Grecji). 

* patrz: art. 214 ust. 1 pkt. 1 lit. a ustawy Pzp 

  • Prawo opcji w zamówieniach publicznych: jak skutecznie wykorzystać i uniknąć pułapek?

    Zamówienia publiczne
    Marek Okniński
    Opisując przedmiot zamówienia, zamawiający zobowiązany jest między innymi podać jego wielkość poprzez określenie w treści specyfikacji warunków zamówienia minimalnego poziomu zapotrzebowania. Ewentualne zwiększenie ponad określone minimum może stanowić właśnie opcję, której wykorzystanie uzależnione jest od decyzji zamawiającego.

  • Rażąco niska cena w zamówieniach publicznych: jak rozpoznać i co zrobić?

    Zamówienia publiczne
    Marek Okniński
    Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia rażąco niskiej ceny, jednak w świetle ugruntowanego orzecznictwa i dorobku doktryny należy uznać, że ceną rażąco niską jest cena nierealistyczna, za którą nie jest możliwe wykonanie zamówienia w należyty sposób i która wskazuje na zamiar realizacji zamówienia poniżej kosztów własnych wykonawcy, niepozwalająca na wygenerowanie przez niego zysku.

  • Analiza potrzeb i wymagań w zamówieniach publicznych: obowiązek, zakres, konsekwencje

    Zamówienia publiczne
    Marek Okniński
    Zgodnie z przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych opracowanie analizy potrzeb i wymagań jest obowiązkowym elementem procedury udzielenia zamówienia publicznego.

  • Zamawiający może wykluczyć nierzetelnego wykonawcę

    Zamówienia publiczne
    Marek Okniński
    Ustawa Prawo zamówień publicznych w art. 109 ust. 1 przewiduje fakultatywne przesłanki wykluczenia wykonawcy z ubiegania się o uzyskanie zamówienia publicznego, których zastosowanie uzależnione jest od subiektywnej decyzji zamawiającego.