Czy orzeczenie komisji ds. zdarzeń medycznych jest tytułem egzekucyjnym? Wyjaśnia SN

26 stycznia 2023 roku Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów podjął uchwałę dotyczącą prawnej kwalifikacji orzeczeń wojewódzkich komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych. W sprawie III CZP 117/22 przesądzono, że orzeczenie komisji ustalające wysokość kosztów postępowania stanowi tytuł egzekucyjny i może być zaopatrzone w klauzulę wykonalności. Uchwała ta rozwiewa wątpliwości dotyczące dopuszczalności egzekwowania kosztów wynikających z postępowań przed komisjami, mając kluczowe znaczenie dla ochrony praw pacjentów i skuteczności dochodzenia roszczeń przez Skarb Państwa. 

Geneza sprawy 

Przedmiotem postępowania było zagadnienie prawne wynikłe z wniosku Wojewody Łódzkiego o nadanie klauzuli wykonalności orzeczeniu Wojewódzkiej Komisji do spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych w Łodzi. Komisja orzekła, że spółka medyczna M. powinna zwrócić na rzecz Skarbu Państwa 450 zł tytułem zwrotu kosztów opinii biegłego. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia uznał jednak, że orzeczenie komisji nie spełnia przesłanek tytułu egzekucyjnego w rozumieniu art. 777 § 1 pkt 3 k.p.c., wobec czego odmówił nadania klauzuli wykonalności. W wyniku rozbieżności interpretacyjnych przedstawiono Sądowi Najwyższemu pytanie prawne dotyczące statusu orzeczeń komisji w świetle kodeksu postępowania cywilnego i ustawy o prawach pacjenta. 

Stanowisko Sądu Najwyższego 

Sąd Najwyższy uznał, że orzeczenia komisji w zakresie kosztów postępowania mają charakter tytułu egzekucyjnego w rozumieniu art. 777 § 1 pkt 3 k.p.c. i mogą być zaopatrzone w klauzulę wykonalności. W uzasadnieniu wskazano kluczowe argumenty: 

1. Komisje ds. orzekania o zdarzeniach medycznych prowadzą procedurę pozasądową, lecz ich orzeczenia kształtują obowiązki cywilnoprawne stron.
2. Rozstrzygnięcia dotyczące kosztów są bezpośrednio związane z ustaleniem zdarzenia medycznego i podlegają takim samym konsekwencjom prawnym jak orzeczenia sądowe. 

Sąd Najwyższy wskazał na brak jednoznacznych regulacji dotyczących egzekucji kosztów postępowania przed komisjami w ustawie o prawach pacjenta, co prowadziło do rozbieżności interpretacyjnych w orzecznictwie. Uchwała SN ujednolica wykładnię i wypełnia tę lukę. 

Sąd podkreślił, że odmowa egzekucji kosztów postępowania skutkowałaby nadmiernym obciążeniem budżetu państwa lub wnioskodawców, co byłoby sprzeczne z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. 

W orzecznictwie przyjmuje się, że tytułem egzekucyjnym mogą być nie tylko wyroki sądów, ale także inne orzeczenia i akty prawne, które ustawodawca uznał za egzekwowalne. Sąd Najwyższy uznał, że orzeczenia komisji spełniają te przesłanki i podlegają analogicznej procedurze egzekucyjnej. 

Uchwała Sądu Najwyższego III CZP 117/22 stanowi przełomowe rozstrzygnięcie w zakresie egzekwowania kosztów postępowania przed komisjami ds. zdarzeń medycznych. Sąd jednoznacznie przesądził, że orzeczenia komisji stanowią tytuły egzekucyjne, co zapewnia ich skuteczne wykonanie. To istotne rozwiązanie z punktu widzenia zarówno pacjentów, jak i Skarbu Państwa, wzmacniające pozycję komisji i zwiększające stabilność systemu prawnego w sprawach dotyczących odpowiedzialności za zdarzenia medyczne.