Zamawiający nie może kumulować kar w umowie!

Zmawiający wprowadził do umowy kary umowne za odstąpienie od umowy

W pierwszej kolejności kary umowne miały być naliczane za opóźnienie, a nie za zwłokę - co oznaczało, że wykonawca nie ma możliwości wykazania, iż dostarczenie towaru po terminie nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych. Jeżeli wykonawca opóźnił by się z dostawą co najmniej 17 dni, to zamawiający miał prawo naliczyć kary umowne nie tylko za każdy dzień opóźnienia do dnia odstąpienia, ale jeszcze naliczyć karę umowną z tytułu odstąpienia od umowy.

Protestujący wskazał, że na skutek odstąpienia od umowy dochodzi do jej rozwiązania ze skutkiem wstecznym od momentu zawarcia, a strony zobowiązane są wzajemnie do zwrotu świadczeń. Oznacza to, że w razie odstąpienia od umowy żadna ze stron nie może dochodzić kar umownych z tytułu nienależytego wykonania umowy, z tytułu wadliwości umowy.

W przypadku nienależytego wykonania dochodzi z reguły do spełnienia świadczenia, tj. wierzyciel przyjmuje świadczenie, chociaż karami umownymi rekompensuje to, że otrzymał świadczenie po terminie lub nieodpowiedniej jakości. W przypadku skorzystania z prawa odstąpienia od umowy zamawiający nie może zachować prawa naliczenia kary umownej z tytułu nienależytego wykonania umowy za to, że np. otrzymał świadczenie po terminie lub wadliwie. Z chwilą zniweczenia stosunku umownego wierzyciel bowiem zobowiązany jest do zwrotu otrzymanego świadczenia na podstawie umowy, od której odstąpił. Tym bardziej nieuzasadnione jest naliczanie kar umownych za opóźnienie do dnia odstąpienia od umowy, jeżeli świadczenie w ogóle nie zostało zrealizowane. Protestujący wniósł o wykreślenie § 7 ust. 7 wzorca umowy. Zamawiający rozstrzygnął protest przez jego oddalenie. Ustanowienie wysokości kar umownych zostało uzależnione od rodzaju obowiązków, jakie zostaną lub mogą zostać przez wykonawcę naruszone.

W postępowaniu doszło do kumulacji kar

Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że postanowienia § 7 ust. 7 wzoru umowy, który stanowił, że: "Odstąpienie przez zamawiającego od umowy na podstawie ust. 5 nie wyłącza obowiązku zapłacenia przez wykonawcę także kary umownej, o której mowa w ust. 1, ust. 3 i ust. 4, ani nie powoduje obowiązku zwrotu przez zamawiającego kar umownych zapłaconych przez wykonawcę do dnia odstąpienia od umowy" były bezprawne.

W ocenie Izby w razie odstąpienia od umowy dochodzi do jej rozwiązania ze skutkiem wstecznym od momentu zawarcia, a strony zobowiązane są do zwrotu świadczeń (art. 395 § 2 kc). Żadna ze stron stosunku umownego w przypadku odstąpienia od umowy nie może żądać kar umownych z tytułu nienależytego wykonania umowy.

Natomiast zamawiający ma prawo dochodzić kar umownych lub odszkodowania z tytułu odstąpienia od umowy z winy wykonawcy.

A zatem jeżeli następuje odstąpienie od umowy, to skutki powstają takie, jakby umowa nie została zawarta. Zamawiający nie ma prawa dochodzić kar umownych czy też odszkodowania, jakie przysługują w sytuacji wykonywania umowy. Może jedynie w przypadku odstąpienia od umowy dochodzić odszkodowań z tytułu konieczności odstąpienia od umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy. Natomiast zamawiający zagwarantował sobie zapisem we wzorze umowy w § 7 ust. 5, że "W przypadku odstąpienia od umowy przez zamawiającego z przyczyn leżących po stronie wykonawcy, wykonawca zapłaci zamawiającemu karę umowną w wysokości 30% wartości umowy".

Podstawa prawna: art. 395 § 2 ustawy Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 223, poz. 1655 ze zm.).

www.portalzp.pl